ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های کلزا (Brassica napus L.) در مناطق سرد و معتدل سرد

اثر متقابل ژنوتیپ و محیط از مهم­ترین مباحث در اصلاح گیاهان زراعی است و معیارهای آماری مختلفی برای ارزیابی آن معرفی شده است. در تحقیق حاضر، پایداری عملکرد دانۀ 22 رقم و هیبرید کلزا در دو تاریخ کشت توصیه شده منطقه و تأخیری طی سه سال زراعی (1393-1390) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام­آباد­ غرب مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیۀ واریانس مرکب نشان داد که تنوع ژنتیکی معنی­داری برای اثرهای اصلی محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ´محیط از لحاظ عملکرد دانه ژنوتیپ‌های کلزا وجود داشت. ژنوتیپ­های Hyola308، Zarfam، Shiralee، MHA01/18، Elite، Parade  و Opera به ترتیب با 4487، 4475، 4442 ، 4408 ، 4350، 4333 و 4257 کیلوگرم در هکتار، دارای بیشترین عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیۀ AMMI نشان داد که چهار مولفۀ اول اثر متقابل ژنوتیپ در محیط معنی­دار بوده و مجموع مربعات آنها به ترتیب 7/40، 5/28، 1/17 و 1/12 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را به خود اختصاص داد. بر اساس دو مولفۀ اول، ژنوتیپ­های Kristina، Parade، Kimberly، Elect، Goliath، Elite و Shiralee با قرار گرفتن در مرکز بای­پلات، دارای کمترین اثر متقابل بوده و بیشترین سازگاری عمومی را داشتند. بر اساس روش گزینش هم­زمان ­عملکرد و پایداری تولید، ارقام Shiralee، Hyola308، Zarfam،Parade ،  MHA01/18و Krsitina به‌ترتیب ژنوتیپ­های پرمحصول و پایدار در آزمایش حاضر شناخته شدند.